ظروف سرامیک چیست و چه مزایایی دارد؟ انواع ظروف +عکس
دقیقه مطالعه
ظروف سرامیک به عنوان پرطرفدارترین و محبوب‌ترین ظروف آشپزخانه در تمام اعصار تاریخ به شمار می‌روند. اگر سری به موزه‌ها بزنید با انواع مختلف ظروف سرامیکی روبه‌رو می‌شوید که دارای طراحی و نگاره‌های بسیار زیبایی هستند. با اینکه امروزه تولید این ظروف توسط تکنولوژی دچار تغییر و تحول عظیمی شده اما همچنان نسبت به سایر ظروف آشپزخانه از قیمت نسبتا بالایی برخوردار است.
چگونگی نگهداری از ظرف‌های سرامیکی و نحوه استفاده از آن‌ها بسیار مهم است. در این مقاله سعی شده تا مباحث مهمی در زمینه این نوع از ظروف آشپزخانه به طور مفصل بیان شود.
شکل 1 ظروف سرامیک به عنوان پرطرفدارترین و محبوب‌ترین ظروف آشپزخانه در تمام اعصار تاریخ به شمارمی روند.
ظروف سرامیکی چیست؟
ظروف سرامیکی از زمان‌های گذشته تا به امروز همواره یکی از مهم‌ترین و پرکاربردترین ظروف آشپزخانه محسوب شده است. امروز این ظروف از طراحی‌های متنوع و زیبایی برخوردار هستند که نگاه هر بیننده‌ای را به سوی خود جلب می‌نماید. به همین خاطر زنان خانه‌دار دوست دارند حداقل یک ظرف سرامیکی را در گوشه‌ای از آشپزخانه در اختیار داشته باشند.
ظروف سرامیک از زمان‌های گذشته تا به حال با یک روش و با استفاده از مواد اولیه و خاک رس و پودر شیشه طراحی و ساخته شده‌اند. هر چند ممکن است در بخشی از مراحل ساخت، بشر دست به تغییر و تحول زده باشد و از مواد دیگری در ساخت آن استفاده نماید. اما همچنان اصول اولیه طراحی و ساخت ظروف سرامیکی قرن‌ها است که پابرجاست.
امروزه در بازار لوازم خانگی بسیاری از تجهیزات را مشاهده می‌کنید که از جنس سرامیک هستند که در بخش‌های مختلف آشپزخانه کارایی دارند. تولید انواع قابلمه‌ها با روکش سرامیکی، انواع ظروف پذیرایی و دکوری تنها بخشی از ظروف تهیه شده از جنس سرامیک هستند.
به دلیل آنکه سطح این ظروف با لعاب نچسب پوشش داده می‌شود به راحتی و با یک دستمال کشی ساده پاک و تمیز می‌گردند. ظرف سرامیک در مقابل انواع شوینده‌ها مقاوم است و به راحتی می‌توان آن‌ها را با انواع ماشین‌های ظرف‌شویی شست.
انواع ظروف سرامیکی و کاربرد آن
اگر سری به بازار لوازم آشپزخانه بزنید، خواهید دید که انواع مختلفی از ظروف آشپزخانه از جنس سرامیک ساخته شده‌اند. برخی از این ظروف مثل ظروف میوه، آجیل‌خوری و شیرینی‌خوری برای پذیرایی و مناسبت‌های ویژه استفاده می‌شوند. برخی دیگر از این ظروف به صورت ساده و غالبا با لعاب سفید برای کارهای روزمره تعبیه شده که انواع بشقاب، دیس‌ها، لیوان و… از این نوع هستند. اگر به ظروف رستوران‌ها و هتل‌ها توجه کنید، عمدتاً از این نوع ظرف‌های سرامیکی ساده و بدون طرح می‌باشند که برای سرو غذا مورد استفاده قرار می‌گیرند.
برخی از ظروف سرامیک همچون مجسمه، گلدان یا کشکول صرفاً در جهت دکوراسیون و چیدمان محیط‌های مسکونی مورد استفاده قرار می‌گیرد. ظروف سرامیکی عمدتا با طرح‌های مختلف و رنگ‌آمیزی‌های متنوع تولید شده به بازار عرضه می‌شوند. استقبال افراد مختلف و فرایند تولید باعث شده تا این ظروف از قیمت بسیار بالایی برخوردار باشند.
برخی دیگر از ظرف‌های سرامیکی برای پخت انواع مواد غذایی مورد استفاده می‌گیرند که از این دسته می‌توان به انواع قابلمه‌ها اشاره کرد. ظروف سرامیک در داخل آشپزخانه به عنوان پاسماوری یا ظرف حبوبات مورد استفاده قرار می‌گیرند. این ظروف مواد غذایی را به‌خوبی نگهداری می‌کنند و از فاسد شدن یا آفت‌زدگی مواد جلوگیری می‌کنند.
شکل 2 نمایی از ظروف سرامیکی طرح دار
مزایای استفاده از ظروف سرامیکی
هر آنچه به دست بشر ساخته می‌شود از مزایا و معایب متعددی برخوردار است که ظروف سرامیک نیز از این قاعده مستنثی نیستند. برخی از مزایای این ظرف‌ها به شرح زیر است:
- ظروف سرامیکی برخلاف ظروف شیشه‌ای به هیچ وجه لب پر نمی‌شوند.
- این ظروف برخلاف ظروف تفلون و چدن خراش برنمی‌دارند.
- به‌راحتی با یک اسکاچ تمیز و پاک می‌شوند.
- گرما به طور یکنواخت در قسمت‌های مختلف این ظرف پخش می‌شود.
- ظرف سرامیکی توانایی نگهداری گرما به مدت طولانی مدت را دارد.
- در برابر غذاهای اسیدی بسیار مقاوم هستند.
- طعم و مزه غذا را تغییر نمی‌دهد.
معایب استفاده از ظروف سرامیکی
برخی از معایبی که می‌توان برای ظروف سرامیک عنوان کرد به طور خلاصه در این بخش بیان شده است:
- این ظروف اگر معرض حرارت بالا قرار بگیرد، سریعا ترک برمی‌دارد و حتی می‌ترکد.
- هزینه خرید آن‌ها نسبت به سایر ظروف بیشتر است.
- اگر لعاب این ظرف‌ها از بین برود ممکن است ذرات زیرین ظرف با مواد غذایی مخلوط شود.
- این ظرف‌ها وزن بسیار زیادی دارند.
- شکننده هستند و با کوچک‌ترین ضربه امکان شکستن آن‌ها وجود دارد.
شکل 3 ظروف رستوران‌ها و هتل‌ها عمدتا از جنس سرامیک ساخته شده‌اند.
تفاوت بین سفال و سرامیک و چینی
هر سه ظروف سفالی، سرامیکی و چینی از خاک رس تولید می‌شود اما در مراحل نهایی با اعمال برخی از فرایندها این سه ظرف از هم متمایز می‌شوند. برخی از وجه تمایز این ظروف را به صورت مختصر در این بخش بیان کرده‌ایم:
-
ظروف سفالی
ظروف سفالی ساده‌ترین شکل طراحی شده از خاک رس است که به صورت بدون لعاب و لعاب‌دار به فروش می‌رسد. عموما این نوع از ظرف‌ها وزن بسیار زیادی دارند و در مقایسه با ظروف دیگر آشپزخانه از قیمت پایین‌تری برخوردار هستند. این ظروف به دلیل سطح متخلخل توانایی نگهداری آب و انواع مایعات را ندارند، به همین خاطر عمدتا خریداران در هنگام خرید در مورد نحوه استفاده از آن سوالاتی را از فروشنده می‌پرسند.
اصولا ظروف سفالی را نمی‌توان برای پخت‌وپز استفاده نمود و در داخل مایکروفر یا ماشین ظرف‌شویی قرار داد.
-
ظروف سرامیکی
ظروف سرامیکی دارای عمر طولانی‌تری نسبت به ظروف سفالی هستند و از دوام و مقاومت بیشتری برخوردار می‌باشند. این ظروف سطح صیقلی و شفافی دارند و به راحتی با انواع مواد شوینده تمیز می‌شوند که این ویژگی آن‌ها را برای استفاده روزانه به پیشنهاد مناسبی تبدیل می‌کند.
از ظرف‌های سرامیکی می‌تواند در داخل ماکروویو، ماشین ظرف‌شویی، فر و فریزر استفاده کرد به شرط آنکه مراقب نوسانات و تغییر ناگهانی دمایی باشید.
-
ظروف چینی
ظروف چینی از خاک رس به همراه کانی‌هایی همچون فلدسپات، کائولن و کوارتز ساخته شده ، از مقاومت بسیار بالایی برخوردار است. به عبارت بهتر ظروف چینی مستحکم‌ترین و بادوام‌ترین ظرفی است که از خاک رس ساخته می‌شود. بدنه نازک و ظاهر شفاف باعث می‌شود تا از این ظرف‌ها در مهمانی‌های خاص و مراسمات رسمی استفاده شود.
ظروف چینی به راحتی در ماکروویو، ماشین ظرف‌شویی استفاده می‌شود و هیچ‌گونه خط و خشی برنمی‌دارد. البته این به شرطی است که لعاب به کار رفته در سطح ظرف از مواد با کیفیت باشد. به یاد داشته باشید که در هنگام شستشوی ظروف چینی نباید از شوینده‌هایی معطر استفاده کرد.
چینی‌ها ظاهری شیک و رسمی دارند و عموما مدل دور طلایی یا نقره کوبی آن برای مراسم‌های رسمی استفاده می‌شود. هرچند می‌توان برای مصرف روزانه نیز از ظروف چینی کرد تا ظاهر غذایی به نظر شیک و زیبا برسد.
شکل 4 ظروف سرامیکی دارای عمر طولانی‌تری نسبت به ظروف سفالی هستند.
نحوه شناسایی ظرف سرامیکی اصل از تقلبی
همان‌طور که اذعان کردیم باید مراحل مختلف ساخت ظروف سرامیک با دقت و به صورت کامل انجام شود. در همین راستا سفالگر برای ساخت ظرف سرامیکی از لعاب و رنگ‌بندی درجه یک و با کیفیت استفاده می‌کند. به همین خاطر این ظروف از قیمت بسیار بالایی نسبت به سایر ظروف آشپزخانه برخوردار هستند.
هنگامی‌که برای خرید این ظرف‌ها به بازار مراجعه می‌کنید با قیمت‌های مختلفی مواجه می‌شوید که بعضی از آن‌ها بسیار گران و برخی دیگر قیمت‌های ارزان‌تری دارند. برخی از سود جویان نیز سرامیک‌های تقلبی و بی‌کیفیت را به جای سرامیک‌های اصل به فروش می‌رسانند. برای شناسایی ظرف سرامیکی اصل از تقلبی بهتر است به موارد زیر توجه نمایید:
- در وهله اول بهتر است ظروف خود را از مراکز معتبر تهیه نمایید.
- چنانچه ظرف سرامیکی را پایین‌تر از قیمت و حد متعارف بازار به شما پیشنهاد کردند، بهتر است از خرید آن صرف نظر کنید.
- لایه‌بندی و لعاب ظروف تقلبی بسیار نازک و بی‌کیفیت است.
- ظروف تقلبی به‌راحتی خش برمی‌دارد و لب پر می‌شود.
- اگر به دقت به ظروف تقلبی نگاه کنید خواهید دید که برخی از گوشی‌های آن پوسته پوسته شده است.
- اگر سطوح ظرف را با دست لمس کنید، خواهید دید که ظرف یک دست و صاف نیست و زبر است.
شکل 5 تولید ظروف سفالی و سرامیکی از دیرباز با تمدن و فرهنگ ایرانیان آمیخته شده است.
نحوه ساخت ظروف سرامیکی
برای ساخت ظروف سرامیک ابتدا خاک رس را چند بار الک می‌کنند؛ این کار باعث می‌شود تا ذرات خاک یکدست و یک اندازه باشد. از سوی دیگر با الک کردن نه تنها کلوخ‌ها و خاک‌های دانه‌درشت بلکه ذرات ناخالص و مواد دیگر نیز از خاک جدا می‌شود. در مرحله بعد برای افزایش استحکام و دوام این ظروف به خاک رس مقدار اندکی پودر شیشه اضافه می‌کنند.
سپس خاک را با آب تمیز و به دور از هر گونه آلودگی مخلوط می‌کنند تا خاک به گل نرم تبدیل شود. سفالگر گل را به شکل‌ها و حالت‌های مختلف ورز می‌دهد تا حالت خمیری و یکنواخت پیدا کند. برای اینکه گل به کیفیت مدنظر برسد، سفالگر آن را در فضای تاریک لای یک مشمای پلاستیکی می‌پیچد تا گل استراحت کند.
سپس سفالگر تکه‌ای از گل را به کمک دستگاه به شکل دلخواه در می‌آورد تا بعد از شکل‌دهی آن را در معرض آفتاب قرار دهد تا خشک شود. بعد از خشک شدن کامل ظروف، سفال گر آن‌ها را به داخل کوره انتقال می‌دهد تا به کمک دمای بالا پخته شوند. این کار می‌تواند از چند ساعت تا چند روز طول بکشد تا ظرف‌ها به طور کامل تحت تاثیر گرما قرار بگیرند.
بعد از این که ظروف سفالی از کوره خارج شدن لعاب بندی شده و در آخر با رنگ‌های مختلفی طراحی می‌گردند. در کارخانه‌های تولید کننده ظروف سرامیک تمام این مراحل توسط دستگاه و بدون دخالت دست انجام می‌شود. به دلیل اینکه تعداد ظروف تولید شده در کارخانه بسیار زیاد است، استفاده از دستگاه می‌تواند سرعت و دقت کار و تولید را به میزان قابل توجهی افزایش دهد.
تولید ظروف سفالی و سرامیکی از دیرباز با تمدن و فرهنگ ایرانیان آمیخته شده برای همین برخی از کارگاه‌های سنتی سفالگری همچنان دایر هستند. همدان، یزد، اصفهان و… شهرهایی هستند که کیفیت و اصالت ظروف سرامیکی آن‌ها بر سر زبان‌ها افتاده است. به طوری که ظروف سرامیکی یکی از سوغاتی‌های مخصوص و مهم این شهرها محسوب می‌شود.
نحوه نگهداری ظروف سرامیکی
برای اینکه بتوان از ظروف سرامیک به مدت طولانی استفاده نمود، بهتر است به موارد زیر در مورد نحوه نگهداری از این ظروف دقت کنید:
- هیچ وقت به ظروف سرامیکی شوک حرارتی ندهید و ظرف داغ را در آب سرد نگذارید.
- از چاقو یا لوازم تیز استفاده نکنید چرا که ممکن است این لوازم کف ظروف را خط بیندازد.
- بهتر است ظرف‌های سرامیکی را با ابر یا اسفنج نرم بشوید.
- در هنگام پخت‌وپز بهتر است از شعله بسیار کم و روغن گیاهی استفاده کنید.
شکل 6 امروزه در بازار لوازم خانگی مدل و طرح‌های مختلفی از ظروف سرامیک را مشاهده می‌کنید.
سوالات متداول:
ظروف چینی بخریم یا سرامیکی؟
اینکه از چه ظروفی استفاده کنید در وهله اول به سلیقه و بودجه مالی شما بستگی دارد. اگر قصد دارید ظرف مدنظر را به صورت روزانه استفاده کنید، بهتر است ظروف سرامیک را خریداری نماید . اگر جزو افرادی هستید که در اغلب اوقات مهمانی و مراسمات رسمی برگزار می‌کنید بهتر است که ظرف چینی بخرید.
ظروف سرامیکی چه برتری نسبت به ظروف چینی دارند؟
ظرف سرامیکی نسبت به ظروف چینی از تنوع بیشتری برخوردار است و می‌تواند مدت زمان بیشتری مواد غذایی را گرم نگه دارد.
ظروف چینی بهتر است یا سرامیکی؟
نمی‌توان گفت که ظروف سرامیک نسبت به ظروف چینی برتری خاصی دارند، چرا که استفاده از آن‌ها به سبک و سلیقه شما بستگی دارد.
مقاومت ظروف چینی بیشتر است یا ظروف سرامیکی؟
هر دو این ظروف در دسته لوازم آشپزخانه آسیب‌پذیر و شکننده دسته‌بندی می‌شوند ولی مقاومت ظروف چینی بیشتر از ظرف سرامیک است.
سالم‌ترین ظروف برای سرو غذا کدام ظروف هستند؟
ظروف سرامیک بر روی مزه غذا تاثیر نمی‌گذارد و آن را به مدت طولانی‌تری گرم نگه می‌دارد، بنابراین برای سرو غذا پیشنهاد بهتر است. همچنین آلودگی و کثیفی از روی سطوح طرف‌های سرامیکی به راحتی و در مدت زمان کمتری پاک می‌شود.
کلام آخر
امروزه در بازار لوازم خانگی مدل و طرح‌های مختلفی از ظروف سرامیک را مشاهده می‌کنید که هر کدام کاربردهای ویژه‌ای دارند. این ظروف به راحتی توانسته‌اند نظر افراد مختلف را به سوی خود جلب نمایند و در زمینه‌های مختلف مورد استفاده قرار گیرند؛ اما بهتر است در هنگام خرید این ظروف به علامت استاندارد و نام کارخانه تولید کننده دقت لازم را داشته باشید.